Moğolistan Bungurtaş Türk mezarı

Yazıt Aşina Hanedanlığı'na(Göktürk Hanedanı) mensup ve Karluklar'a gelin olarak gönderildiği Türk kunçuyunun(prenses) cenaze törenidir.

Dikili taşın tepesinde 4 kısa yatay satır ve yan tarafında dikey biçimde kazılmış uzun bir satır vardır. Yazıt üzerinde birçok damga bulunmaktadır, Yazıtta Karluk ve Basmıl boylarının adı geçmektedir.

Bayanhongur'a bağlı "bongubur" kasabasının yakınlarında bozkırın ortasında Türk prensesin mezarında, karluk- Basmıl beylerinin diktiği mezar taşında şunlar yazmaktadır;

" Prensesin ölümü üzerine yapılan törene katılmak için buraya geldik ve Han'a bağlılığımızı bildiriyoruz, damgalarızı vurarak... Üzer Gök Tengri asra yağız yere yükün tulum barukçun..... Basmıllık Bodun" (Üstte Gök Tanrı'ya, Altta yağız yere saygı gösterdiğimiz için sıkıntımız yok... Karluk - Basmıl Halkı)

Mezar taşı üzerinde, yazı ve damgaların birleşmesi, çok çarpıcı bir görüntü oluşturmaktadır. Karluk-Basmıl damgalarının tamamının bulunduğu mezar taşı, anıt mezar geleneğine ve ölü gömme törenlerinin ne kadar büyük önem taşıdığına işaret eder. Bu gelenek günümüzde hala devam eder, bir ülkenin devlet başkanı öldüğünde, diğer ülkelerin en üst düzeyde cenaze törenine katılması, dostluk ve işbirliğine işaret eder hala...

Araştırmacılar Göktürkler'in Karluklar'a gelin göndermesinden yola çıkarak bu yazıtın 718-742 yılları arasında dikilmiş olabileceğini düşünmektedir. Çünkü Göktürkler ile Karluklar arasındaki son savaş 718 yılında Tez Irmağı'nda gerçekleşmiştir. Bu yıldan 742 yılında gerçekleşen Uygur-Karluk-Basmil ittifakına kadar Karluklar, Göktürk Kağanlığı'na baş eğip barış içerisinde yaşamışlardır.